جشن نقش‌ها و رنگ‌ها

با توجه به اینکه هرمزگان، جمعیت‌های عرب‌زبان و بلوچ را درون خود جای داده، لباس محلی آن خاص و منحصر‌به‌فرد است؛ لباسی که به گفتۀ برخی محققان، بی‌شباهت به لباس‌های هندی و عربی نیست، گرچه نمی‌توان این گفته‌ها را به‌صورت دقیق تأیید کرد. زیرا آنچه این شباهت را نشان می‌دهد، زری‌دوزی و مشابهت زیورآلات این منطقه با کشور هندوستان، یا شباهت طرح لباس بندری با لباس مردم امارات است. با توجه به اینکه قدمت لباس بندری از تاریخ به‌وجود‌آمدن کشور امارات بیشتر است و گمان می‌رود رفت و آمد بازرگانان و تجار عرب، هندی و ایرانی به این مناطق باعث تأثیرپذیری از این فرهنگ‌ها شده است، با این حال همچنان لباس هرمزگان، گویای زبان فرهنگ، آداب و سنن خاص این منطقه است که در دل خود، تاریخ و داستان‌های ناگفتۀ بسیاری دارد.
آنچه لباس یا تن‌پوش زنان هرمزگان را زیبایی می‌بخشد، نقش، طرح و رنگ است. پیراهن زنان هرمزگانی گاه تا مچ پا بلند است و گاه تا زیر زانو می‌رسد که این مسئله، از هر منطقه به منطقه‌ای دیگر متفاوت است. موضوع حائز اهمیت در لباس زنان هرمزگان، نوع پارچه و رنگ آن است. جنس پارچه‌هایی که برای پیراهن‌های زنانه انتخاب می‌شود، به علت گرمای هوا معمولاً سبک و نازک است تا جریان هوا را به‌راحتی از میان خود عبور دهد. همچنین در این لباس‌ها از رنگ‌هایی مانند آبی، بنفش، صورتی و سبز بیشتر استفاده می‌شود.
چادر بندری یکی از زیباترین چادرها در سراسر کشور محسوب می‌شود. طرح، رنگ و نوع پارچۀ منحصر‌به‌فرد این چادر، زیبایی خاصی را به وجود آورده است. بیشتر چادرها به رنگ‌های قهوه‌ای، خردلی و خاکستری مایل به آبی است که اغلب آنها از کشورهای عربی، هند و پاکستان وارد ایران می‌شود.
شلوار بانوان در تمام نواحی استان هرمزگان شکل و آرایشی همانند دارد، اما تزئینات دمپای شلوارها، بسته به سلیقۀ محلی و نه شرایط آب و هوایی، متفاوت است. شلوارهای هرمزگان دارای دمپای تنگ تا زانو است و در ناحیۀ کمر و پایین، گشاد می‌شود و قسمت مچ پا به سمت داخل را به‌وسیلۀ زیپ یا دکمه می‌بندند.
در پوشاک بانوان هرمزگان، ملحقاتی وجود دارد که علاوه‌بر جنبۀ تزئینی، جنبة کاربردی نیز دارد. از مهم‌ترین این ملحقات «برقع» است که نوعی حجاب نیز محسوب می‌شود و اغلب زنان ساحل‌نشین قشم، بندر لنگه، جاسک و بندرعباس از آن استفاده می‌کنند و در مناطقی مانند رودان، حاجی‌آباد و بستک دیده نمی‌شود.
انواع پیراهن‌های زنان هرمزگانی کَندوره، گَوَن، اُشکُم، نُشتَه، آستین‌فراخ، کِلوش، عجمی، چینی، گشاد عربی و سادۀ شلال است.
پیراهن کندوره، یکی از پیراهن‌های مشهور زنان بندرعباس است که همان پیراهن «گاندورا» اسپانیایی و اروپایی است که اعراب مسلمان قرن هشتم میلادی، به جنوب ایتالیا و اسپانیا بردند و با استقبال خوب مردم اروپا مواجه شد.اغلب رنگ‌های مورد استفاده برای این پیراهن، رنگ‌های گرم و شاد مانند قرمز، بنفش، سبز، سرخابی، صورتی، نارنجی، زرد و به‌ندرت آبی فیروزه‌ای است. زنان علاوه‌بر کندوره، از یک زیرپیراهن سفید فاقد آستین که از جنس پارچه‌های نازک و نخی و اغلب وال سفید دوخته می‌شود، استفاده می‌کنند.
چادر
در یک قرن اخیر، زنان بندری و هرمزگانی پارچه‌های گوناگونی را از نظر جنس رنگ و طرح مورد استفاده قرار داده‌اند که به مرور زمان پوشاک آنها را دستخوش تغییر کرده است. پارچه‌هایی که در قرن حاضر در شهرهای بندرعباس، میناب و بندر لنگه به‌عنوان چادر مورد استفاده است عبارت‌اند از: شیله، شیله نیم‌طاقه، شیله بند زرد، شیله بند سبز، شیله نیم فاق براق، اطلس، کیش، ویل، ژورژت، ویل لندنی، ویل گل ابریشمی و غیره. بیشتر چادر‌ها به رنگ‌های قهوه‌ای، خردلی و خاکستری مایل به آبی و دارای طرح‌ها و نقش‌های بسیار زیبا و جذاب هستند.
شلوار بندری
در هرمزگان علاوه‌بر تزیین تن‌پوش‌ها، تزیینات متنوعی را نیز بر روی شلوارها در تمام نواحی استان شاهد هستیم. این تنوع بیشتر را در نوع و رنگ پارچه و تزیینات تکمیلی آن مشاهده می‌کنیم؛ در‌حالی‌که چارچوب اولیۀ شلوارها در اکثر نقاط یکسان است.
شلوار بندری در استان هرمزگان، «شلوار دمپا‌تنگ» خوانده می‌شود. تزیینات شلوارهای بندری براساس نوع و محل جغرافیایی دوخت آن اسامی مختلفی دارد که عبارت‌اند از: بادله تمام، ودویی دستی، ودویی چرخی، پولکی، حاشیه‌ای، سرپارچه‌ای، گلابتونی، خوس‌لنگه‌ای، ودویی اطلسی و نخی.
اورنی
اورنی را با پارچۀ حریر یا شیفون تهیه می‌کنند. این روسری، دارای تزیینات بسیار متنوع به‌صورت گل‌های ریز و درشت بته‌جقه‌ای، گل بادامی و غیره است. جلو صورت و سطح داخلی اورنی را با پولک و گلابتون، یا نخ‌های طلایی و نقره‌ای و با چرخ گلدوزی می‌کنند. این روسری نسبت به روسری‌های دیگر، استفادۀ راحت‌تر و ساده‌تری دارد و در رنگ‌های شاد و زنده مانند سبز، قرمز، نارنجی، زرشکی و آبی دوخته می‌شود که با لباس هماهنگ است. اورنی را دور سر و صورت می‌پیچند و یک قسمت آن را آزاد روی سینه رها می‌کنند که در اصطلاح محلی به آن «کول» گفته می‌شود.
قابلیت جهانی‌شدن لباس مردم هرمزگان
تن‌پوش مردم هرمزگان به دلیل زیبایی بی‌نظیرش که آن را منحصر‌به‌فرد کرده است، قابلیت معرفی‌شدن در جهان را دارد. لباس بندری به دلیل کامل‌بودن حجاب اسلامی و نقش و نگارهای زیبا که در کمتر استانی یافت می‌شود، می‌تواند به‌عنوان یکی از لباس‌های محلی ایران در سراسر دنیا معرفی شده و به نمایش گذاشته شود.
به جرأت می‌توان گفت که لباس زنان هرمزگانی، با نقش و نگار‌ها و همچنین زیورآلات منحصربه‌فرد و زیبایش، می‌تواند جایگاه ویژه‌ای در دنیا برای خود کسب کند که نیازمند همت و همکاری مدیران، مسئولان و هنرمندان هرمزگانی است که با تلاش خود، این تن‌پوش زیبا را به مردم جهان بشناسانند.
با توجه به توضیحاتی که در مورد لباس زنان هرمزگان داده شد، باید این را هم اضافه کرد که زنان هرمزگان، علاوه‌بر لباس، از انواع و اقسام زیورآلات که تعدادی از آنها تنها متعلق به استان هرمزگان است نیز برای پوشش و زیبایی استفاده می‌کنند و برقع نیز به‌عنوان یک حجاب که در مناطق مختلف این استان انواع مختلفی دارد، استفاده می‌شود.
انواع دوخت‌های دستی مانند زری‌دوزی، روزدوزی، پولک‌دوزی، کمه‌دوزی، خوس‌دوزی و… که برای جلوة بیشتر و زیبایی بر روی لباس‌های زنان استفاده می‌شود نیز از زیبایی‌های لباس محلی هرمزگان است که پرداختن به آن، موضوع یک مبحث جداگانه است.
تن‌پوش زنان و مردان هرمزگان، هنری است که از دیرباز در این منطقه وجود داشته و با گذشت زمان دستخوش تغییر و تحول نشده است. این هنر، همچنان زبان گویای فرهنگ این منطقه است و البته زیبایی منحصر‌به‌فردش، دلیل خوبی است که سبب شده است این لباس همچنان در حال استفاده باشد و هیچ‎گاه کهنه نشود.