توسعه، قدم آخر رسمیت‌یافتن تنوع فرهنگی است

ناظم نیوز: عضو هیات‌علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی عقیده دارد: وقتی تنوع فرهنگی به رسمیت شناخته شده و در جایگاه‌های برابر در جامعه در مورد آن گفت وگو شود توسعه روی می‌دهد و به این شکل توسعه معنای همه جانبه‌نگری را در خود دارد.
در تقویم رویدادهای جهانی ۲۱ مه برابر با ۳۱ اردیبهشت از سوی سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانی تنوع فرهنگی نام‌گذاری شده است. اقدامی که تلاش می کند در سایۀ سنگین جهانی شدن و کوشش ها برای یکسان و یکدست سازی جوامع، بر ضرورت و اهمیت حفظ هویت‌های فرهنگی به عنوان پیش شرطی از توسعه صحه گذارد.
از دریچه چنین نگاهی حفظ هویت‌های فرهنگی و پاسداشت تنوع آنان به مثابه پایه ای برای توسعه ملت‌ها درنظرگرفته می‌شود. موضوعی که در ایران به دلیل تعدد و تنوع فرهنگی محوری از لزوم توجه و تحقق است به شرط آن که همانطور که بیان شد اهمیت و جایگاه پایه‌ای آن به عنوان یکی از پیش‌شرط‌های توسعه از رهگذر گفت وگو مورد توجه قرار گیرد.

ایران رنگی‌کمان تنوع فرهنگی است
مهدی حسین‌زاده فِرِمیدر توضیح اهمیت چنین رویکردهایی برای جامعه یک چندفرهنگی‌ مانند ایران بیان کرد: حتما این موضوع در جامعه ایران مصداق دارد زیرا در هرجامعه، منطقه یا کشوری ممکن است به هر دلیل ساختاری شرایطی حاکم باشد که امکان تنوع فرهنگی برایشان حی و حاضر نبوده است و امروز با تلاش بسیار شاید بتوانند حداقلی از تنوع را برای خود ایجاد کنند.
اما در ایرانِ رنگی‌کمانی ما از هزاران سال پیش به این سو بسیاری فرهنگ ها، قومیت ها، سبک های زندگی و زبان های مختلف بسیار خوب کنار هم زندگی کرده اند؛ بسیار خوب در این معنا که مسالمت آمیز زندگی کرده اند و اگر دست بالایی هم وجود داشته که یکی حاکم و بالادست شده است، این تنوع را مدیریت کرده است.
وی ادامه داد: و این مدیریت کردن تنوع ها مصداق رئیس باش و ریاست نکن بوده در این مفهوم که با اکثریت باش و بالادست اما این که زوربگویی و دیگران را له کنی نبوده است. این اتفاق سال های سال در جامعه ما افتاده است؛ حتی ایران قبل از اسلام و بعد از آن این تنوع را داشته اند و مشکل خاصی در این دوران تاریخی وجود نداشته است.

باید ضرورت و اهمیت تنوع فرهنگی درک شود
عضو هیأت‌علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی با اشاره به مشکلاتی که سد راه تنوع فرهنگی قرار گرفت یادآور شد: به مرور که مدرنیته آمد (خودش به ذات نه، بلکه پیامدهای جهانی شدن) تلاش کرد یکدست سازی کرده و آدم ها را شبیه هم کند ولی باز مقاومت هایی صورت گرفت یعنی درعین حالی که جهانی شدن برجسته شد، محلی گرایی و مقاومت های محلی را هم به وجود آورد و آنان را به رسمیت شناخت.
در دوران دانشجویی خودم در کوی دانشگاه تهران، هفته فرهنگ استان ها برگزار می شد و چقدر خوب بود که من که از شمال آمده بوده ام و از عرب ها و کردها و ترک ها نمی دانستم در چنین مناسبتی می آموختم چه نوع تنوع غذایی، موسیقی، صنایع دستی و… دارند.
وی ادامه داد: این اتفاق باید بیفتد اما مسئولان آنقدر درگیر موضوعات اولیه شده اند و آن قدر درگیر موضوعات اقتصادی هستند که چنین موضوعاتی در اولویت های بعدی قرار می گیرد.

توسعه قدم آخر احترام به تنوع فرهنگی است
فرمی در پاسخ به این پرسش که بر اساس شعار سازمان ملل متحد تنوع فرهنگی چگونه می تواند از رهگذر گفت وگو به توسعه دست یابد، تصریح کرد: قدم آخر این مسیر توسعه است؛ یعنی وقتی تنوع فرهنگی به رسمیت شناخته شده و در جایگاه‌های برابر در جامعه مورد گفت وگو و تعامل قرار گیرد توسعه روی می‌دهد و توسعه معنای همه جانبه‌نگری را در خود دارد.
برای مثال ساخت جامعه نباید این گونه باشد که صرف جمعیت مرکزنشین از تمام امکانات برخوردار باشد و هرچه از مرکز دور می شوید به این امکانات کمتر برمی خورید؛ در این مفهوم وقتی از مرکز دور می شوید امکانات از فضای جاده و روشنایی آن و آسفالت و … گرفته تا سایر خدمات رسانی‌ها کاهش می یابد.
وی تاکید کرد: وقتی این تنوع را به رسمیت نشناسید که با آن به گفت وگو بپردازید و حقش را ادا نکنید توسعه همه جانبه روی نمی دهد؛ در بهترین حالت یک رشد مرکزمحور اتفاق می افتد که در بلندمدت خود آسیب زاست و بعضا حاشیه ها و پیرامون بر علیه مرکز دست به طیغان و اعتراض زده و اتفاقاتی از این دست را رقم می زنند.
شاید در نگاه اول بگوییم اگر کسی لباس کردی را نپوشد و ما اجازه این پوشش را ندهیم اتفاق خاصی نمی افتد اما این مسیری است که در ادامه آن انقدر این انباشت غریبگی در آدم ها شکل می گیرد که من معلم یا من کارگر یا هر شغل دیگری صرف بحث موظفی است که سرکار می روم و کارم را انجام می دهد و بخش دیگر یعنی تعهد وجدانی و جانانه در کار برایم به صورت کامل تحقق نمی یابد. وقتی حس کنید غریبه یا نفر دوم یا غیرخودی هستید یعنی فارس و مرکز نشین و شیعه یا حتی (در نگاه مردسالارانه ایران) مرد نیستید، عملا کار جدی تری از سوی این کنشگر صورت نمی گیرد و چنین رویکردی توسعه را به همراه نخواهد آورد.

روز جهانی تنوع فرهنگی برای گفت و گو و توسعه
یونسکو، نوامبر سال ۲۰۰۱ میلادی بیانیه‏‌ای در زمینه تنوع فرهنگی صادر کرد و پس از آن، مجمع عمومی سازمان ملل متحد روز ۲۱ ماه مه برابر با ۳۱ اردیبهشت را به عنوان روز جهانی تنوع فرهنگی برای گفت و گو و توسعه نام‌گذاری کرد.
این روز امکان درک عمیق‏تر از ارزش تنوع فرهنگی را به وجود ‏آورد تا همزیستی را بهتر بیاموزیم.
یونسکو از تمام اعضای سازمان ملل متحد و تمامی جوامع متمدن درخواست کرده است تا این روز را با حضور هر تعداد از هنرمندان و شرکت‏ کنندگان که امکان‏پذیر است، جشن بگیرند.
در سال ۲۰۰۵، کنوانسیون حفظ و ترویج تنوع بیانیه‏‌ای فرهنگی با هدف حمایت و ترویج تنوع بیان‏‌های فرهنگی و تقویت پیوند میان فرهنگ، توسعه‏‌پایدار و گفت و گو و تاکید بر لزوم احترام به حقوق و آزادی‏‌های یکسان همه فرهنگ‏‌ها در اجلاس عمومی یونسکو به تصویب رسید و راه را برای حمایت جهانی از تنوع فرهنگی و زبانی به عنوان میراث مشترک بشریت هموار کرد.
بر این اساس مجمع عمومی سازمان ملل متحد سال ۲۰۱۰ را به عنوان سال جهانی دوستی بین فرهن‌گ‏ها نامگذاری کرد و یونسکو هدایت کننده و برگزار کننده برنامه‏‌های آن ب